Wrzesińscy. Dzieje sztandaru leżajskiego oddziału Związku Strzeleckiego w latach 1939-2019

O dziejach sztandaru leżajskich Strzelców pisałam w 2008 roku. Ponieważ strona www już nie istnieje pozwoliłam sobie przedrukować na bloga tekst opracowany przez Romana Federkiewicza (Muzeum Ziemi Leżajskiej).

 

W sierpniu 1939 r. nieznany jak dotychczas z nazwiska, pochodzący z Warszawy oficer Wojska Polskiego, pracujący przy budowie Zakładów Chemicznych w Sarzynie przed swoim wyjazdem do macierzystej jednostki, zwrócił się do rodziny Wrzesińskich z prośbą o ukrycie i przechowanie sztandaru Związku Strzeleckiego na czas wojny. Zapewnił przy tym, że po wojnie ktoś się po niego zgłosi.

Oficer ów kwaterował po sąsiedzku rodziny Marii i Józefa Wrzesińskich na Siedlance nr 1 w Leżajsku. Żona oficera, odwiedzając męża często przychodziła do Marii Wrzesińskiej. Senior rodziny Józef Wrzesiński (ur. 1884) pracował wówczas jako zwrotniczy na kolei w Leżajsku. Jako gorący zwolennik Marszałka Józefa Piłsudskiego był osobą godną zaufania.

Początkowo sztandar wraz z grotem, gwoździami i okuciami został ukryty w skrzyni ozdobionej obrazkiem Matki Boskiej Leżajskiej. Wykonał ją syn Marian (ur. 1923r) i umieścił w koronie lipy rosnącej obok domu. W jego zamyśle skrzynia miała udawać kapliczkę przydrożną. Jedna z niewielu żyjących dzieci państwa Wrzesińskich- Zofia Federkiewicz z d. Wrzesińska (ur. 1925r) wspomina jak pielgrzymi zdążający do klasztoru OO. Bernardynów zatrzymywali się i modlili przed nią. Po wojnie sztandar został ukryty na strychu pochodzącego z poł. XVII w. rodzinnego domu krytego strzechą. Owinięty w stare chodniki czekał na zgłoszenie się emisariusza w celu jego odebrania. Fakt posiadania sztandaru rodzina utrzymywała w głębokiej tajemnicy w czasach komunistycznych. W połowie lat 60. Marian Wrzesiński przewiózł go do Gdyni, gdzie zamieszkiwał. Jednak służąc w Marynarce Wojennej nie zdecydował się na jego ujawnienie. W 2000 roku, tuż przed śmiercią przywiózł go z powrotem do Leżajska z zaleceniem „oddania go w godne ręce”. Już wtedy płótno sztandaru było niestety w złym stanie.

Po powrocie z Anglii w 2004 roku syn Zofii- Roman Federkiewicz odnalazł worek ze sztandarem i grotem. Sztandar razem z flagą narodową wywieszał podczas państwowych świąt. Kiedy otwarto w Leżajsku Muzeum Ziemi Leżajskiej, w styczniu 2008 roku zdecydował się przekazać sztandar społeczności leżajskiej będącej jego fundatorem w 1927 roku. Muzeum Ziemi Leżajskiej w porozumieniu z Jednostką Strzelecką 2035 w Leżajsku przystąpiło do jego renowacji. Tego zadania za pośrednictwem O. Stanisława Rudzińskiego z klasztoru Paulinów na Jasnej Górze podjęły się siostry Bernardynki z klasztoru w Chęcinach. O. Stanisław natomiast odnowił grot i wykonał dokumentację fotograficzną.

Już w trakcie renowacji Roman Federkiewicz podjął się akcji poszukiwawczej gwoździ. Poszukiwania przyniosły wspaniałe rezultaty. Zostało odnalezionych 199 gwoździ. Przekazały je Izabela Wrzesińska z Nowej Sarzyny i Janina Wrzesińska z Władysławowa.

Pieczołowicie odczyszczone przez pracowników Muzeum stały się bardzo wartościowym źródłem historycznym do dziejów Związku Strzeleckiego. Wśród nich zachowały się m. in. gwoździe od Marszałka Józefa Piłsudskiego, jego żony Aleksandry, premiera Kazimierza Bartla, generałów: Rydza Śmigłego, Felicjana Składkowskiego, Kazimierza Fabrycego, Antoniego Galicy, jak również patrona leżajskiej Jednostki Strzeleckiej ppłk. Tadeusza Wyrwy Furgalskiego. Licznie reprezentowane są oddziały strzeleckie i wojskowe, władze województwa lwowskiego, instytucje i związki oraz obywatele Ziemi Leżajskiej.

11 listopada 2008 roku w czasie powiatowych obchodów 90. rocznicy Odzyskania Niepodległości poświęcono sztandar leżajskiego oddziału Związku Strzeleckiego w Bazylice OO. Bernardynów. 

  

W Muzeum Ziemi Leżajskiej dokonano wbicia dodatkowych 32 gwoździ do drzewca macierzystego przez honorowych gości. m. in. przez Zofię z Wrzesińskich Federkiewicz i jej syna Romana Federkiewicza.

Sztandar Związku Strzeleckiego "Strzelec" przechowywany jest na honorowym miejscu obok pamiątkowej Tablicy Strzeleckiej w Dworze Starościńskim -siedzibie Muzeum Ziemi Leżajskiej. Jednostka Strzelecka 2035 będzie go prezentować przy wszelakiego rodzaju uroczystościach.

 

Pierwsze poświęcenie miało miejsce 8 maja 1927 roku w Kościele Farnym w Leżajsku. Uroczystościom przewodniczyli wówczas: starosta łańcucki Stanisław Łodziński i prof. Kornel Szabo. Wzięły w niej udział oddziały 38 p. piechoty z Przemyśla, 10 pułku strzelców konnych z Łańcuta i 39 p. piechoty z Jarosławia z gen, Antonim Galicą na czele oraz oddziały strzeleckie z całego okręgu i liczni mieszkańcy Leżajska. 

 

****

***

Źródło:
Relacje ustne członków rodziny Wrzesińskich i Zbigniewa Larendowicza
Półćwiartek Józef, Dzieje Leżajska, s. 416. Leżajsk 2003.
„Stojałowczyk” 1927, nr 24-25 z 19 VI