Nowiński Bronisław

Bronisław Nowiński h. Nowina s. Franciszka i Ludwiki Hubickiej. 
Urodził się w Leżajsku, zmarł 8 lutego 1922 r. w Leżajsku, pochowany w Tryńczy w rodzinnym grobowcu. 

Nowiński był ożeniony z Zofią Dolińską herbu Sas, córką Franciszka Sas Dolińskiego i Józefy Misky z Mrowli.

Był burmistrzem Leżajska w latach 1898-1900 oraz 1900-1916. Przez pierwsze dwa lata pełnił funkcję burmistrza komisarycznego. 

***

Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1888. Był notariuszem c. k. Sądu obwodowego w Rzeszowie z siedzibą w Leżajsku.

http://www.mtg-malopolska.org.pl/images/skany/schematyzmy/szematyzm_1888.pdf (str 78/442)

Akta notariusza Bronisława Nowińskiego w Leżajsku, który czynności notarialne pełnił w latach 1886-1922 znajdują się w Archiwum Państwowym w Przemyślu. (PL-56-965/0). https://www.archivesportaleurope.net/ead-display/-/ead/pl/aicode/PL-56/type/fa/id/PL-56-965_SLASH_0

 ****

Za jego czasów w 1906 roku spłonął w ogromnej części Leżajsk. Nowiński załatwił kredyty na odbudowę miasta. To wtedy zmieniła się całkowicie architektura Leżajska, powstały domy murowane w miejscu dotychczasowych drewnianych. Bronisław Nowiński był kuratorem Szkoły Koszykarskiej w Leżajsku powstałej w 1908 r. 

Fot. Dawna Szkoła Koszykarska

Budynki szkolne w pierwszej kolejności były zajęte na koszary, a następnie na szpitale wojenne austriackie i rosyjskie. W 1923 roku działała w Leżajsku szkoła przemysłowa uzupełniająca, która w roku szkolnym 1930/1931 skupiała 98 uczniów w trzech kompletach. W tym okresie nadal funkcjonowała w Leżajsku Krajowa Szkoła Koszykarska, która organizowała także w okolicy kursy koszykarskie. Z inicjatywy Józefa Kapuścińskiego, dyrektora Prywatnego Gimnazjum Koedukacyjnego Kupieckiego w Jarosławiu, w 1937 roku założona została eksperymentalna wędrowna szkoła kupiecka w Grodzisku Dolnym. W roku następnym z inicjatywy Zarządu Miejskiego przeniesiono ją do Leżajska, przeznaczając dla niej lokal po dawnej koszykarni mieszczącej się do 1926 roku w budynku Domu Chorych przy ulicy Sandomierskiej.

W 1908 roku kupił od rodziny Kellermanów za 100 tysięcy koron folwark w Tryńczy wraz z Gorzycami i Wólką Małkową. Właścicielem folwarku był Daniel Kellerman. Za pieniądze te wybudowano kościół w Tryńczy. 

Kościół p.w. Św. Kazimierza w Tryńczy

W pogrzebie tego zasłużonego dla Leżajska obywatela uczestniczyła cała ludność bez względu na narodową przynależność. W kronikach miasta zapisano: 

„Całe miasto odprowadzało trumnę, szkoły, duchowieństwo, Kahał żydowski itd. za Doły Niemieckie w kierunku Wierzawic i tam po przemówieniach pożegnalnych niosący załadowali ją na konny karawan i w asyście rodzinnych powozów przewieziona została do grobowca rodzinnego w Tryńczy".

W 1922 r. folwark tryniecki obejmuje po ojcu Marian Nowiński, (ur. 11 II 1897, Leżajsk, zm. 24 VII 1977, Poznań), botanik, rolnik, leśnik, autor prac z ekologii, fitosocjologii oraz ochrony przyrody. 

Dzieje upraw i roślin uprawnych, Dzieje upraw i roślin ogrodniczych, Dzieje upraw i roślin leczniczych. 

Marian odbudował i unowocześnił gospodarstwo. Marian Nowiński był botanikiem, po wojnie profesorem na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Żona to Zofia z Surzyckich Nowińska.

Syn dr. Marian Nowiński był działaczem SN, ukrywał się u niego Adam Mirecki.
Mirecki został aresztowany ponownie 27 X 1940r, gdy wracał z odprawy komendantów powiatowych w Leżajsku, przewieziony został do więzienia w twierdzy Przemyśl, skąd uciekł w nocy z 31 XII 1940 na 1 I 1941 r. Po krótkim pobycie w Jarosławiu (ukrywał się w domu związanej z ruchem narodowym rodziny Nowosadów przy ul. Kraszewskiego 29) i Tryńczy (w majątku działacza SN dr. Mariana Nowińskiego), w połowie 1941 r. został komendantem Okręgu Lubelskiego NOW.

***

Mikołaj Kornecki - architekt, członek Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa nadzorował prace konserwatorskie muru cegiełkowego na Wawelu. Jedna z tablic na murze poświęcona jest dr. Marianowi i Zofii z Surzyckich Nowińskim z Tryńczy.

Fot. Mikołaj Kornecki

Dostałam od Mikołaja Korneckiego zdjęcia grobu Tałasiewiczów na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie. Z informacji na grobie wynika, że:

Burmistrz Bronisław Nowiński miał brata księdza Stanisława Nowińskiego profesora gimnazjum św. Anny w Krakowie, urodzonego 3 maja 1840 roku, prawdopodobnie też w Leżajsku. Ks. Stanisław Nowiński zmarł 23 lutego 1888 roku w Krakowie i jest pochowany w grobie Tałasiewiczów na cmentarzu Rakowickim. 

 

W grobie Tałasiewiczów spoczywają również: 

Julian Tałasiewicz emerytowany prezydent sądu w Nowym Sączu (*13 lutego 1838 - zm. 2 lipca 1909), z Gołębiowskich Eleonora Tałasiewiczowa wdowa po prez. sądu (*17 lutego 1848 - zm. 18 grudnia 1937), Zygmunt Bocheński sędzia sądu apelacyjnego w Krakowie (*5 października 1869 - zm. 12 czerwca 1935).

Na Forum Historia Leżajska jest informacja, że Bronisław Nowiński miał również córkę Janinę ur. w 1883 w Bochni. W 1902 r. bierze ślub z Zygmuntem Tałasiewiczem adjunktem sądowym w Podgórzu.

Na stronie SWA Lib Cop Leżajsk (1883-1933) (Fot. 59_1271_0_-_10_102_44731486) znajduje się metryka ślubu Joanny Nowińskiej c. Bronisława Nowińskiego i Zofii Dolińskiej. Joanna ur. 2 marca 1883 w Bochni, zam Leżajsk 85. Ślub 30 sierpnia 1902 r. z Zygmuntem Tałasiewiczem adjunktem sądowym w Podgórzu, urodzony w Ropczycach 10 września 1870 roku. Zygmunt był synem Juliana Tałasiewicza i Eleonory Gołębiowskiej, którzy pochowani są na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie.

Zygmunt (1870-1956) i Joanna (1883-1951) Tałasiewiczowie oraz jej matka Zofia z Dolińskich pochowani są na Cmentarzu Komunalnym w Sędziszowie Małopolskim. 

***

W Leżajsku istnieje ulica Burmistrza Bronisława Nowińskiego.

Linki:

http://www.lezajskhistoria.pun.pl/nowinski-123.htm
Marian Nowiński
http://www.mtg-malopolska.org.pl/images/skany/schematyzmy/szematyzm_1888.pdf (str 78/442)

SWA Lib Cop Leżajsk (1883-1933) 

Grobowiec Tałasiewiczów Cmentarz Komunalny w Sędziszowie Małopolskim