Szczęsny Roman (1929-2000)

Prof. Roman Szczęsny (17.10.1929-2000)

Profesor Roman Szczęsny urodził się 17 X 1929 roku w Kuryłówce. Ojciec Józef Szczęsny był tam kierownikiem szkoły, matka Emilia z d. Chmura nauczycielką. Po ukończeniu Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcącego w Leżajsku (Absolwenci LO w Leżajsku 1948/49r) rozpoczął studia wyższe I stopnia w zakresie geografii na Uniwersytecie Jagiellońskim (1949-1952). W latach 1952-54 kontynuował studia II stopnia na Uniwersytecie Warszawskim, które zakończył obroną pracy magisterskiej (8 II 1942) Pt. „Ludność Afryki w latach 1850-1950”, wykonanej pod kierunkiem profesora S. Leszczyckiego, uzyskując stopień magistra w zakresie geografii ekonomicznej.

Będąc wyróżniającym się studentem, Roman Szczęsny już w październiku 1953 roku rozpoczął pracę w nowo utworzonym Instytucie Geografii PAN.

W latach 1959-62 odbył studia doktoranckie w tym Instytucie w zakresie geografii rolnictwa, pod kierunkiem profesora J. Ostrowickiego. Owocem tych studiów była praca doktorska Pt. „Kierunki produkcji rolnej w Polsce w latach 1938-58” (29 VI 1963), dzięki której uzyskał tytuł doktora nauk przyrodniczych nadany Mu przez Radę Naukową Instytutu Geografii PAN.

W 1993 roku Roman Szczęsny uzyskuje tytuł naukowy profesora nadany przez Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej.

Spośród 236 prac naukowych opublikowanych w jego 46 letniej karierze zawodowej - 20 to wydawnictwa książkowe.

Źródło: Roman Kulikowski Siedemdziesięciolecie Profesora Romana Szczęsnego. pp. 143–147. Ważniejsze publikacje Profesora Romana Szczęsnego. pp. 147–149.

http://www.igipz.pan.pl/wydaw/pg12f.htm

Roman Szczęsny z rodzicami i siostrą Marylką

Dom rodzinny Szczęsnych w Kuryłówce

Szczęsny Józef (1897-1942)

Józef Szczęsny (28.06.1897-5.03.1942)

Urodził się 28 czerwca 1897 roku w Kuryłówce koło Leżajska (Galicja), jako syn Jana i Elżbiety z Beigertów. Zmarł 5 Marca 1942, w Auschwitz-Birkenau.
Chrzestni: Jan Tyburczy, Katarzyna Schőnborn. Akuszerka Zofia Dittrich. Osierocony wcześnie został pod opieką ciotki Doroty Beigert i jej męża Jana Tyburczego. zobacz>> Beigertowie z Dornbach par. Tarnawiec

Emilia i Józef Szczęsny z dziećmi

Jego żona Emilia Chmura (c. Maksymiliana Chmury i Marii Miiller )pracowała jako nauczycielka w szkole w Kuryłówce, gdzie Józef Szczęsny był kierownikiem. 

3.11.1939 r. podczas konferencji w Łańcucie został aresztowany razem z innymi nauczycielami z terenu gminy Kuryłówka (miedzy innymi Ludwik Fus ). Józef Szczęsny był jednym ze współtwórców pierwszej struktury konspiracyjnej - Związku Walki Zbrojnej. 13.06.1940 r. aresztowany. Zmarł 5 marca 1942 roku w Auschwitz-Birkenau.
W Kuryłówce istnieje Ochotnicza Straż Pożarna im. Józefa Szczęsnego.

Dom rodzinny Emilii i Józefa Szczęsnych w Kuryłówce

Beigert Family

Fot. Stoją od lewej Szczepkowska, Emilia Szczęsny, jej mąż Józef Szczęsny, Eleonora Szczepkowska. Siedzą od lewej: Dorota Milli z d. Beigert, ks. Beigert, Maria Szczepkowska z d. Milli.  

zobacz też:

Beigertowie z Dornbach par. Tarnawiec

Maksymilian Chmura

Szabo Kornel (1896-1927)

Kornelli Juliusz Adam Szabó [*17 czerwca 1896 - † 11 września 1927] 

Urodził się w Samborze, gdzie ukończył szkołę podstawową i gimnazjum, zdał maturę w 1916 roku.

Jako uczeń VII klasy gimnazjum zadenuncjowany przez Ukraińców, został uwięziony pod zarzutem przynależności do Polskiej Organizacji Wojskowej i formowania Legionów przeciw Austrii. Więziony w,, Brigidkach " we Lwowie, skazany został na karę śmierci przez powieszenie. Dzięki interwencji osób wysoko postawionych, został zwolniony z więzienia, wyjechał do Wiednia, gdzie podjął studia na wydziale medycznym Uniwersytetu Wiedeńskiego. Przed końcem studiów medycznych przeniósł się na Wydział Filozoficzny Uniwersytetu Lwowskiego, poświęcając się przyrodoznawstwu i filozofii.
W lipcu 1920 roku jako ochotnik wstąpił do wojska, gdzie w 25. Pułku Piechoty pełnił funkcję lekarza pułkowego, aż do końca roku 1920.

Brał udział w bitwie pod Warszawą, a następnie w ofensywie wrześniowej małopolskiej (od Jezupola do Słucka).
Od l września 1921 r. -po demobilizacji - objął obowiązki nauczyciela przyrodoznawstwa i propedeutyki filozofii w gimnazjum w Leżajsku.

Od chwili przyjazdu do Leżajska okazał dużo inicjatywy i zapału do pracy zawodowej i społecznej. Z ogromną ochotą podejmował się każdej akcji dla dobra szkoły. Nie było uroczystości państwowej, szkolnej czy też kościelnej, aby nie było jego aktywnego uczestnictwa. Wygłaszał bardzo chętnie przemówienia patriotyczne, wywierając zawsze na słuchaczach bardzo silne wrażenie.

Organizował w gimnazjum kółka naukowe dla młodzieży i odczyty dla szerszej publiczności. Jego osobisty urok i serdeczne ustosunkowanie do młodzieży przyciągały licznie uczniów do kółek naukowych, których był założycielem i opiekunem.


Należały do nich:
koło przyrodników im. Hoene-Wrońskiego
Kółko filozoficzne uczniów klasy VIII
Kółko przyrodników uczniów klasy III
Kółko miłośników książki ( klasy IV-VIII)

Na zebraniach tych kółek wygłaszał bardzo ciekawe referaty i prowadził dyskusje, poszerzając w ten sposób zasób wiedzy wśród uczestników.

Prof. Kornel Szabo ze szczególnym poświęceniem (jako oficer rezerwy) oddał się pracy nad stworzeniem Hufca Szkolnego (przysposobienia wojskowego), a wyszkolenie opierał na następujących zasadach:
- wzbudzanie i ugruntowanie w społeczeństwie tych cnót, których wymaga obrona narodowa,
- wychowanie młodzieży w karności i świadomości potrzeby współdziałania z wojskiem, tak w czasie pokoju, jak i wojny,
- hartowanie sił moralnych i fizycznych narodu.

W oparciu o powyższe zasady, prof. Kornel Szabo opracował w roku 1925 ,, Projekt organizacji hufców szkól średnich w czasie pokoju i wojny" i przesłał go do dyspozycji i wykorzystania władzom szkolnymi wojskowym. Ministerstwo Spraw Wojskowych przesłany „projekt" oceniło pozytywnie. W odpowiedzi skierowanej do dyrekcji gimnazjum znajdują się takie słowa oceny:
,, Projekt prof. K. Szabo zawiera szereg słusznych uwag, które będą uwzględnione w opracowaniach MS Wojsk. Przesyłając powyższą opinię, przesyłamy podziękowanie za nadesłanie tego projektu, gdyż uwagi obywatela szczerze przejętego sprawami obrony granic Polski zawsze będą dla MS Wojsk bardzo cenne.
Szef Sztabu Generalnego L. 8093/R W. 26X1925. "

Należy tu jeszcze wspomnieć, że dzięki inicjatywie prof. Szabo społeczeństwo Leżajska ufundowało - jako pierwsze w Rzeczypospolitej Polskiej
• sztandar (chorągiew) Hufca Szkolnego Gimnazjum Państwowego w Leżajsku. Uroczystość poświęcenia sztandaru była wyrazem serdecznych więzów
łączących społeczeństwo z armią, zrozumieniem wielkiej idei przysposobienia wojskowego jako idei obrony narodu i państwa.
Pełen wspaniałych projektów i planów wychowawczych prof. Szabo nie był w stanie ich zrealizować, ponieważ przedwcześnie - po krótkiej chorobie, ukochany przez młodzież i społeczeństwo leżajskie, zmarł 11 września 1927 r. Pogrzeb odbył się 13 września 1927 roku w Leżajsku, z oddaniem wszelkich honorów wojskowych z udziałem kompanii honorowej i orkiestry Wojska Polskiego z 39. PP z Jarosławia oraz bardzo licznie zebranego społeczeństwa Leżajska i delegacji okolicznych wsi ziemi leżajskiej.

W latach 1927-1939 istniał zwyczaj wystawiania warty honorowej przy grobie zmarłego profesora w Dzień Zaduszny, pełnionej przez członków Hufca Szkolnego, Związku Strzeleckiego i Związku Harcerstwa Polskiego.

źródło: Gimnazjum i Liceum w Leżajsku. 1912-2002. Księga Jubileuszowa pod red. Zbigniewa Andresa, Leżajsk-Rzeszów 2003.

Kornelli Juliusz Adam Szabó ożenił się z Marią Sawicką, nauczycielką. Mieszkali w Leżajsku przy ulicy Stawowej (obecnie Sikorskiego).

Martula Mieczysław (1929-2006)

Mieczysław MARTULA (1929–2006)

Profesor nadzwyczajny doktor habilitowany nauk medycznych, chirurg, emerytowany kierownik Katedry i Kliniki Chirurgii Ogólnej w Bytomiu, ŚAM w Katowicach.
Mieczysław Martula urodził się 6 lutego 1929 roku w Leżajsku, w rodzinie Michała, kowala, i Anieli z d. Serkiz. Szkołę powszechną ukończył w rodzinnej miejscowości w 1943 roku, po czym przez rok pracował w zakładzie fotograficznym. W 1944 r. rozpoczął naukę w Państwowym Gimnazjum i Liceum w Leżajsku, gdzie w 1948 roku uzyskał świadectwo dojrzałości i rozpoczął studia medyczne na Wydz. Lekarskim Uniwersytetu i Politechniki Wrocławskiej; 30 XI tego samego roku – za wcześniejszą przynależność do AK, ZHP i Sodalicji Mariańskiej – został skreślony z listy studentów. Podjął wtedy pracę w laboratorium II Kliniki Chirurgicznej we Wrocławiu. Po roku został ponownie przyjęty na studia medyczne. W czasie studiów pracował – najpierw jako asystent wolontariusz w Zakładzie Chemii Fizjologicznej (1951–1952), następnie (do 1954 r.) w II Klinice Chirurgicznej (w 1953 r. zwolniony z pracy z tych samych powodów co poprzednio, powrócił do pracy po 14 dniach, dzięki staraniom prof. Wiktora Brossa).
Tytuł i dyplom lekarza otrzymał 22 XI 1954; nie uzyskał jednak zgody na pracę na stanowisku nauczyciela akademickiego. Przeniósł się do Bytomia, gdzie od 1 XII 1954 podjął pracę na Oddz. Chirurgicznym Szpitala Miejskiego nr 1. W 1957 roku uzyskał I stopień specjalizacji, w 1962 roku II stopień specjalizacji z chirurgii ogólnej.
Stopień naukowy doktora medycyny otrzymał w ŚAM 8 V 1963 na podstawie przedstawionej Radzie Wydziału Lekarskiego dysertacji Badania doświadczalne nad wpływem fermentów fibrynolitycznych (hialuronidazy i distreptazy) w niedrożności zrostowej, wykonanej pod kierunkiem prof. Józefa Gasińskiego. Habilitował się na podstawie dorobku naukowego oraz rozprawy Doświadczalne ortotopowe przeszczepianie własnej odjętej kończyny u psa z uwzględnieniem badań określających żywotność przeszczepu; uchwała Rady Wydziału Lekarskiego ŚAM z 11 XI 1976, zatwierdzona przez CKK 28 II 1977. Tytuł naukowy profesora nadzwyczajnego otrzymał 11 VI 1987.
W 1962 roku został zatrudniony w III Klinice Chirurgicznej ŚAM (początkowo st. asystent, od 1963 r. – adiunkt, od 1978 r. – docent). Kwalifikacje zawodowe uzupełniał w II Klinice Chirurgicznej AM we Wrocławiu pod kierunkiem prof. W. Brossa, w Klinice Chirurgii Instytutu Onkologii w Warszawie pod kierunkiem prof. Tadeusza Koszarowskiego, w Klinice Neurochirurgicznej AM w Krakowie pod opieką prof. Adama Kunickiego oraz w Klinice Chirurgii Centrum Szkolenia Laserowego w Moskwie pod kierunkiem prof. O. Skobelkina.
W 1976 roku Mieczysław Martula został detaszowany przez rektora ŚAM na stanowisko ordynatora Oddziału Chirurgicznego Szpitala Miejskiego nr 1 w Bytomiu (przy ul. Żeromskiego); w ciągu trzech lat Oddział, którym kierował został zreorganizowany, zmodernizowany i przekształcony w Klinikę Chirurgii Ogólnej i Transplantologii ŚAM (od 1981 r. – III Kat. i Klin. Chirurgii Ogólnej). W 1978 roku Mieczysław Martula został mianowany docentem ŚAM, 1 IX 1987 objął stanowisko kierownika Katedry i Kliniki Chirurgii Ogólnej (od 1998 r. – Kat. i Oddz. Chirurgii Ogólnej), którą kierował do przejścia na emeryturę. Dodatkowo pracował w Szpitalu Aresztu Śledczego w Bytomiu oraz w lecznictwie otwartym, m.in. w Ambulatorium Chirurgicznym kopalni „Bytom”, Wojewódzkiej Przychodni Wielospecjalistycznej w Zabrzu, Przychodni Chirurgicznej przy Szpitalu Miejskim w Bytomiu oraz w Wojewódzkiej Poradni Schorzeń Chirurgicznych Wątroby, Przewodów Żółciowych i Trzustki w Bytomiu.
Działalność naukowo-badawcza: w latach sześćdziesiątych Mieczysław Martula prowadził nowatorskie w skali krajowej badania doświadczalne nad wpływem fermentów fibrynolitycznych (hialuronidazy i distreptazy) w niedrożności zrostowej przewodu pokarmowego. Wyniki tych badań zostały zaprezentowane na posiedzeniu Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego oraz na Zjeździe Chirurgów Polskich (1966). Prowadził badania doświadczalne nad przeszczepami kończyn i niedrożnością przewodu pokarmowego, m.in. ortotopowe przeszczepianie własnych odjętych kończyn u zwierząt (psów), z uwzględnieniem badań określających żywotność przeszczepu. W 1982 roku zorganizował i otworzył drugi w Polsce Ośrodek Przeszczepów Kończyn. Swoje osiągnięcia w tym zakresie przedstawił na 20. Zjeździe Sekcji Chirurgii Klatki Piersiowej, Serca i Naczyń Towarzystwa Chirurgów Polskich w Bydgoszczy (1984).
Przedmiotem zainteresowań naukowych Profesora Martuli były choroby wątroby i dróg żółciowych, badania histoenzymatyczne wątroby i pęcherzyka żółciowego oraz chirurgiczne leczenie przewlekłej żółtaczki miąższowej i powtórne operacje na przewodach żółciowych w tzw. kalectwie dróg żółciowych, choroby przewodu pokarmowego, a w szczególności: zwężenie przełyku u dzieci, ostra niedrożność jelit, przedziurawienie wrzodu żołądka i dwunastnicy, gruźlica jelit i otrzewnej. Zajmował się chirurgicznym leczeniem wola, określając wskazania do operacyjnego leczenia wola u dzieci (podejrzenie nowotworu, brak skuteczności leczenia zachowawczego i względy kosmetyczne). Opracowana przez Profesora metoda była wielokrotnie cytowana w specjalistycznym piśmiennictwie. Interesującym osiągnięciem była również wdrożona do procedur diagnostycznych i leczenia schorzeń tarczycy tyreolimfografia.
Inne zainteresowania badawcze profesora Martuli dotyczyły bakteriostatycznego i bakteriobójczego działania sterinolu, reimplantacji kończyn i chirurgii naczyniowej, złamań kości udowej z całkowitym przerwaniem tętnicy i żyły udowej, wstawienia żyły własnej w miejsce ubytku tętnicy udowej, zastosowania drenażu ssącego w leczeniu żylaków kończyn dolnych, kompleksowego postępowania w leczeniu raka sutka (leczenie chirurgiczne, radioterapia, chemioterapia i hormonoterapia), ciał obcych w obrębie śródpiersia i czaszki oraz samouszkodzeń dokonywanych przez więźniów. Współpracował z Instytutem Metalurgii Żelaza i Stali Politechniki Śląskiej w Gliwicach.
Zajęcia dydaktyczne (ćwiczenia ze studentami farmacji i stomatologii) prowadził już jako student czwartego roku AM we Wrocławiu. Od 1962 roku prowadził wykłady, seminaria i ćwiczenia z chirurgii ogólnej dla studentów IV roku stomatologii i V roku medycyny w ŚAM. Wykładał też medycynę katastrof. W latach 1973–1978 był wykładowcą na Wydziale Rehabilitacji Leczniczej Akademii Wychowania Fizycznego w Katowicach. W latach 1966–1976 był opiekunem Koła Naukowego Studenckiego Towarzystwa Naukowego przy II Katedrze i Klinice Chirurgii Ogólnej ŚAM w Bytomiu.
Uczestniczył w kształceniu podyplomowym lekarzy, m.in. był organizatorem i wykładowcą kursów: „Postępy w laparoskopii” (Tychy 1995), „Chirurgia dróg żółciowych”, „Cholecystektomia laparoskopowa”, „Endoskopia diagnostyczna i zabiegowa”, „Reimplantacje kończyn”, „Zastosowanie lasera CO2 dużej mocy w chirurgii”. Prowadził indywidualne, 1–2-tygodniowe, szkolenia z zakresu chirurgii laparoskopowej dla lekarzy specjalistów z regionu Polski Południowej i Ukrainy. Pod kierunkiem Profesora Martuli 34 lekarzy uzyskało specjalizację I stopnia, 15 – specjalizację II stopnia z chirurgii ogólnej. Promotor 22 prac doktorskich, opiekun 1 rozprawy habilitacyjnej, recenzował 42 prace doktorskie, 4 rozprawy habilitacyjne i 5 wniosków o nadanie tytułu naukowego profesora. W latach 1984–1987 był prodziekanem Wydziału Lekarskiego w Zabrzu, przewodniczył Komisji ds. Rozwoju Kadry Naukowej oraz Komisji Rekrutacyjnej.
Był członkiem Polskiego Towarzystwa Lekarskiego, Towarzystwa Chirurgów Polskich (Sekcji Chirurgii Klatki Piersiowej, Serca i Naczyń, Sekcji Chirurgii Endoskopowej, Sekcji Chirurgii Wojskowej oraz Sekcji Viscerosyntezy), Polskiego Towarzystwa Walki z Kalectwem, European Society for Surgical Research, Polskiego Towarzystwa Onkologicznego. Brał czynny udział w życiu społecznym; w latach 1978–1984 był zastępcą przewodniczącego Komisji Zdrowia i Ochrony Środowiska Miejskiej Rady Narodowej w Bytomiu, w ŚAM aktywnie działał w ZZPSZ (w l. 1976–1981 był przewodniczącym Rady Zakładowej).
Uhonorowany m.in.: Krzyżem Kawalerskim OOP, Złotym Krzyżem Zasługi, srebrną i złotą odznakami „Zasłużonemu w rozwoju województwa katowickiego”, odznaką „Za wzorową pracę w służbie zdrowia”, Medalem XXX-lecia ŚAM i Medalem 40-lecia PRL. Wyróżniony wpisem do Księgi Zasłużonych dla miasta Bytomia. Otrzymał indywidualną nagrodę naukową II stopnia ministra zdrowia i opieki społecznej za pracę Doświadczalne ortotopowe przeszczepianie kończyn (1977), zespołową nagrodę I stopnia ministra zdrowia i opieki społecznej za pracę nad chirurgicznym leczeniem wola (1972), zespołową nagrodę III stopnia rektora ŚAM za prace naukowe z zakresu chirurgicznego leczenia wątroby, pęcherzyka i przewodów żółciowych (1970), kilkakrotnie indywidualne nagrody III stopnia rektora ŚAM za osiągnięcia dydaktyczno-wychowawcze. W 1997 roku został członkiem Związku Kombatantów i Osób Represjonowanych.
Żonaty od 1956 r. z Janiną Chumikowską, lekarzem chorób wewnętrznych, syn Wojciech jest lekarzem. Na emeryturę przeszedł 30 IX 1999. Zmarł 15 maja 2006 roku.

Oprac. na podstawie biogramu Mieczysława Martuli autorstwa A. Puzio, zamieszczonego w IV tomie Słownika medycyny i farmacji Górnego Śląska (Katowice: 2000).

Źródło: http://www.sum.edu.pl/page.php?238

Leja Jan (1918-2009)

Prof. Jan Leja (27.05.1918-4.11.2009)

W dniu 4 listopada 2009r. w Victorii British Columbia, Vancouver (Kanada) zmarł nasz rodak prof. Jan Leja. Bezpośrednią przyczyną śmierci była zapaść serca. Pogrzeb odbył się 12 listopada w Victorii.

Jan Leja urodził się w Grodzisku Górnym (Zaborcze) 27 maja 1918 roku, syn Józefa i Anieli. Wychował się w wielodzietnej rodzinie. Jego stryj prof. Franciszek Leja widząc, że brat Józef nie poradzi sobie z wykształceniem sześciorga dzieci, zaproponował adopcję dziewięcioletniego Janka. Dalsze wychowanie otrzymywał od swego stryja.

Gdy wybuchła druga wojna światowa był studentem 3-go roku Akademii Górniczo – Hutniczej w Krakowie. W tym czasie, tj. 6 listopada, został aresztowany przez gestapo wraz z 183 profesorami jego przybrany ojciec prof. Franciszek Leja i wywieziony do obozu Sachsenhausen na północ od Berlina. Janek próbując ratować swego brata Stanisława przed zesłaniem na sybir, usiłował dotrzeć do Lwowa. Był to czerwiec 1940r. Przekraczając granicę na Sanie w okolicy Sieniawy z dwoma kolegami został złapany przez sowiecki patrol. Z bratem spotkał się po 6 miesiącach na zesłaniu. Wykończeni ciężką pracą, zarośnięci, w łachmanach poznali się dopiero po dłuższej rozmowie ponieważ Stanisław - prof. Uniwersytetu imienia Jana Kazimierza we Lwowie, jak i Janek –ówczesny student nie przyzwyczajeni byli do tak ciężkiej pracy w tak trudnych warunkach. Po zwolnieniu z obozów pracy na Syberii, Jan służył w Polskich Siłach Zbrojnych na Bliskim Wschodzie i w Anglii. Tam spotkał swoją ukochana żonę, Mary, z domu Dowling.

Dalsze studia kontynuował w Królewskiej Szkole Górnictwa w Londynie, zarabiając na nie pracą fizyczną w młynie.

Po otrzymaniu dyplomu i tytułu inżyniera, pracował w Południowo - Zachodniej Afryce (dzisiaj Namibii) przez trzy lata.

Potem wrócił do Anglii i pracował w Laboratorium Oppenheimera na Uniwersytecie w Cambridge, gdzie otrzymał doktorat w 1954 roku. Jan i Mary z czwórką dzieci, wyemigrowali do Edmonton (Kanada) w 1957 roku, gdzie uczył na Uniwersytecie Alberta i w 1963r został profesorem. Następnie korzystał ze stypendium naukowego w Nowym Jorku, Berkeley. Osiadł na stałe przenosząc się do Vancouver, gdzie wykładał na Uniwersytecie British Columbia (UBC) Kanada, nad Pacyfikiem.

Był autorem ponad 40 prac z zakresu chemii powierzchniowej i jej zastosowań do przeróbki minerałów.

W okresie obchodów 100-lecia Kanady otrzymał zaszczytne ordery tego kraju. W 1979 otrzymał honorowy tytuł Doktorat Honoris Causa na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie.

W 1983 przeszedł na emeryturę.

Z wielką przyjemnością pracował urządzając swój kolejny dom w głębi lasów w Mission, British Columbia, aż do 1996 roku, kiedy ucierpiał z powodu wylewu krwi do mózgu.

Jego życie zostało opisane w książce pt: ”JANEK: A Story of Survival”, której autorem jest Alick Dowling. Smutne, że pokolenie naszych bliskich się wykrusza. Polskę odwiedził trzykrotnie.

W 1973r po 33 latach od rozpoczęcia wojennej tułaczki wrócił na zjazd naukowców do swej ojczyzny wraz ze swoim bratem Stanisławem.

Kolejny przyjazd to rok 1975. Wtedy odwiedza Polskę z żoną i dwójką dzieci, następny w 1979r. odbierając tytuł Doktora Honoris Causa.

Dwa lata temu odwiedziły jego rodzinne strony dwie Jego wnuczki. Pewnie po wojnie i wojennej tułaczce tęsknota do rodziny i kraju była wielka. Znając historię powracających do kraju uznał, że nie należy narażać siebie i rodziny. Chociaż z czasem zapominał o katorgach w obozie pracy i na zaproszenie naukowców z Moskwy pod koniec lat 60-tych chciał przylecieć do Związku Radzieckiego, a później odwiedzić rodzinę. Tylko prośby mojej babci, a jego matki w trosce o Jego bezpieczeństwo powstrzymały jego zamiary.

Przez wszystkie lata utrzymywał kontakt listowny z rodziną. Gdy uważał, że ma coś pilnego do przekazania sięgał po telefon. Wielokrotnie dziękował mi za przesyłaną prasę miejscową. Jego zainteresowania Polską, Grodziskiem i rodziną były zawsze.

Interesował się całokształtem prac i uroczystości związanych z nadaniem imienia swego przybranego ojca Gimnazjum i Szkoły Podstawowej w Grodzisku Górnym. Był wdzięczny, kiedy przed 2 miesiącami dowiedział się, że nazwisko patrona szkoły pisze się znów po staropolsku.

Odszedł wspaniały człowiek ale na zawsze pozostanie w naszej pamięci.
Józek Leja, bratanek

Źródło: 

Janek Leja - A Polish Survivor of Siberian Labour Camps

http://www.grodziskodolne.pl/doc/gazeta/gg_12_2009.pdf

Prof. Franciszek Leja (1885- 1979)

Larendowicz Franciszek (1880-1966)

Franciszek Larendowicz - (*18-10-1880 † 4-05-1966)

Urodził się 18-10-1880 r. w Sieniawie. Syn Bartłomieja i Rozalii Probali. Larendowiczowie pochodzą z Litwy. Kniaź Sieniawski, zakładając Sieniawę, sprowadził uzdolnionych ludzi ze wszystkich zawodów, w sumie na te tereny przyjechało 10 rodzin. Franciszek wraz z rodzicami i dwoma siostrami mieszkali w Sieniawie po sąsiedzku z Księciem Adamem Ludwikiem Czartoryskim. Książę Czartoryski wspierał i pomagał w edukacji uzdolnionemu Franciszkowi. Franciszek Larendowicz ukończył Konserwatorium Towarzystwa Muzycznego w Krakowie -w klasie organów oraz Śpiewu Gregoriańskiego, a jako specj. dodatkowa- nauka harmonii wyższej i kontrapunktu. 

Kiedy Franciszek ukończył Konserwatorium, książę Czartoryski podarował mu wiedeński fortepian firmy Josef Berger.

Ożenił się z Teklą z Gdulów. Mieli czterech synów: Włodzimierza, Mieczysława, Zbigniewa i Eugeniusza. Jako młody chłopak zajmował się fotografiką. Do dziś w domu rodzinnym zachowały się zdjęcia ukazujące zniszczenia wojenne leżajskiej Bazyliki OO. Bernardynów w Leżajsku. 

Zachowały się również jego oryginalne zapisy śpiewów do mszy, m. in. Kyrie, Gloria, Sanctus, Agnus Dei. Partytury autorstwa Franciszka można znaleźć w Internecie.

W czasie I Wojny Światowej w jego domu na Podklasztorem (obecnie przy ulicy Podleśnej 10) w Leżajsku mieszkał austriacki arcyksiążę Ferdynand, który był dowódcą oddziałów austriackich na tym odcinku frontu.
W latach 1904-1966 był organistą w Leżajskiej Bazylice OO. Bernardynów. W 1923/24 r. nauczyciel śpiewu w gimnazjum. Chór gimnazjalny pod jego opieką brał udział we wszystkich uroczystościach państwowych i kościelnych.

Zmarł 4 maja 1966 roku w Leżajsku. Pochowany jest na Cmentarzu Bernardyńskim Biała Górka w Leżajsku. Jego żona Tekla Larendowicz zmarła 29 lipca 1984 roku w Leżajsku.

zobacz też:

Zbigniew Jan Larendowicz (*15-10-1916)

Kycia Franciszek (1899-1919)

Franciszek Kycia [*30 VI 1899 Kuryłówka -† 18 IV 1919 Gródek Jagielloński]

Franciszek Kycia s. Józefa i Marii Mach urodził się w Kuryłówce, jako jeden z siedmiorga dzieci. Po ukończeniu Powszechnej Szkoły w Kuryłówce rozpoczął naukę w Gimnazjum im. B. Chrobrego w Leżajsku. Jako uczeń leżajskiego gimnazjum zaciągnął się do Pierwszej Brygady Legionów Polskich, by walczyć w obronie Lwowa. 18 kwietnia 1919 r , kiedy nad strumieniem w Gródku Jagiellońskim poił konie, został zastrzelony przez snajpera. 
Franciszek Kycia pochowany na cmentarzu parafialnym w Kuryłówce (Tarnawcu).

 

***

W 1924 roku mieszkańcy Kuryłówki w hołdzie bohaterom ufundowali Pomnik Niepodległości. Jednym z bohaterów I wojny światowej jest Franciszek Dziki ur 3 IV 1878 w Kuryłówce. Syn Michała i Anastazji Ćwikła. Jako kanonier służył w 1 DYW. ART. POL. LEG. Zmarł 13 IX 1916 r na meningitis. Pochowany na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie, kwatera wojskowa nr 388 - okręg X.

 

Co roku w dniu 3 maja pod pomnikiem w Kuryłówce odbywały się uroczystości związane ze świętami państwowymi.

zobacz też:

Franciszek Kycia - Patron Szkoły Podstawowej w Kuryłówce

Kwieciński Karol (1891-1959)

Kwieciński Karol [* 3. 11. 1891 w Leżajsku † 9. 09. 1959 r. pochowany na Cmentarzu Komunalnym w Leżajsku]

Syn Antoniego i Wiktorii Ordyczyńskiej. Ukończył VI klasową szkołę powszechną w Leżajsku w 1904 r. Od 15 roku życia wyjeżdża z ojcem Antonim na roboty murarskie do Lwowa.

W 1913 roku zostaje powołany do służby w wojsku austriackim, do 10 dywizji artylerii konnej, z którą w 1914 r. wyjeżdża na front rosyjski. Dnia 2.6.1916 r. dostaje się do niewoli rosyjskiej, w której przebywa 22 miesiące. W marcu 1918 r. ucieka i po powrocie zostaje wysłany na front włoski. Tam po 24 godzinnym pobycie przechodzi na stronę włoską. W armii austriackiej otrzymuje Tapferkeitsmedaille, czyli medal za odwagę II kl. srebrny i medal III kl brązowy. We Włoszech wstępuje 4.11.1918 r.,  jako ochotnik do Armii Polskiej w Weronie. W lutym 1919 r. przydzielono go do 3 pułku artylerii polnej w La Mandria di Chivasso, a w marcu 1919 r. razem z jednostką zostaje przeniesiony do Francji, gdzie otrzymują niebieskie mundury francuski (stąd błękitna armia Hallera), konie, kompletne uzbrojenie itp. Stamtąd w maju 1919 r. wyruszają koleją, w zaplombowanych wagonach do Pomiechówka w Polsce. W lipcu 1919 wyruszają na front wołyński. W styczniu 1920 r. zostaje rozwiązany 3 pułk artylerii polowej, jego żołnierze wchodzą w skład 12 pułku Artylerii Kresowej. Karol Kwieciński otrzymuje przydział do 2 baterii. 17 lutego 1920 roku na pozycji koło wsi Żyłki, nie zważając na padające granaty bolszewickie, prowadził ogień na przeciwnika, zmuszając baterię wroga do wycofania się. Za czyn ten plutonowy Kwieciński odznaczony został Virtuti Militari V klasy nr 924”.W marcu rozpoczynają marsz na Derażkę, Żmirynkę ....Kryżopol, skąd następuje odwrót aż pod Lwów, w celu jego obrony. Po paru dniach z powrotem ruszają na Ukrainę, pod Derażnię. Działania wojenne 12 pułku artylerii polowej skończyły się 15.11.1920 r. Dywizjony po zawieszeniu broni wróciły w okolice Tarnopola. Karol w styczniu 1921 r. zostaje zwolniony ze służby wojskowej w stopniu ogniomistrza.



Po powrocie do Leżajska obejmuje po swoim ojcu Antonim posadę kościelnego w kościele farnym.

2 lipca 1922 r. bierze w Leżajsku ślub z Marią Kazimierą Krukiewicz, z którą mieli siedmioro dzieci. Posadę kościelnego dzielił ze swoim bratem Stanisławem. W 1937 r. zostaje w Leżajsku listonoszem, po uprzedniej interwencji Biura Kapituły Orderu VM. Podczas wojny dalej piastuje stanowisko listonosza. Współpracuje z AK niszcząc donosy do Gestapo. W jego domu na ulicy Wałowej odbywają się wykłady podchorążówki. Będąc na liście do aresztowania podczas pacyfikacji, ratuje się dzięki znajomemu Niemcowi. Po wyzwoleniu dalej współpracuje z podziemiem. Dzięki niemu nie udaje się donos na Wołyniaka a konfidentka wpada w zasadzkę.

Zmarł w Sarzynie Osiedlu 9 września 1959 r., pochowany w Leżajsku.
Jego synowie również zasłużeni dla Polski:
Eugeniusz Kwieciński ur. 8.8.1924 r. w Leżajsku ps. Żyrafa. Żołnierz AK. Aresztowany 10 lipca 1944 r. na drodze z Brzózy Królewskiej, razem z Tadeuszem Podgórskim i Zbigniewem Brandtem, przez Karla Niesse. Wysłany do Oranienburga – Sachsenhausen, otrzymuje nr obozowy 88081. Po wyzwoleniu nie wraca do Polski. Wyjeżdża do Australii Umiera na obczyźnie w 1994 r.
Marian Kwieciński ur. 31.1.1940 w Leżajsku. Pracował na kolei. Ożenił się w Lubaniu Śl. W 1980 zakładał NSZZ Solidarność wśród kolejarzy. Wybrany do Komisji Krajowej Solidarności. Wstanie wojennym internowany. Przewodniczący Rady Miasta Lubania. Zmarł w 2005 r.

Źródło: Biogram opracował Eugeniusz Kwieciński >>> Forum Historia Lezajska

Kunz Henryk (1903-1997)

Henryk Kunz [*3 wrzesień 1903- † 1997]

Urodził się 15 sierpnia 1903 roku w Leżajsku. Syn Pawła Kunza i Anieli Dębickiej. Starsza siostra Stefania ur. w 1899 r wyszła za mąż za Gryzieckiego, zmarła 1992 r., pochowana na Cmentarzu Komunalnym w Leżajsku. Młodsza siostra wyszła za mąż za Olszewskiego, zmarła 1991 r., pochowana na Cmentarzu Komunalnym w Leżajsku. Jeden z braci był nauczycielem, kierownikiem szkoły we Włodawie. Drugi brat mieszkał w Gdańsku. Żona Irena Kunzowa z d. Bończoszek (11 VII 1907-10 VIII 1962) była profesorem w Leżajskim Liceum.

Absolwent Leżajskiego Gimnazjum z 1922 roku, ukończył studia w latach 1922-27 na Wydziale Filozoficznym i Przyrodniczo-Matematycznym Uniwersytetu im. Jana Kazimierza we Lwowie. Dodatkowo studiował na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim na Wydziale Prawa i Nauk Społeczno-Ekonomicznych, uzyskując w 1938 roku tytuł magistra.

Pracował jako nauczyciel początkowo w Krzeszowie, później w Seminarium Nauczycielskim w Cieszanowie (1926-28), w Seminarium Nauczycielskim w Rzeszowie, Gimnazjum Żeńskim w Lublinie, Miejskim Gimnazjum w Czarnkowie, Seminarium Żeńskim w Jarosławiu, Gimnazjum Państwowym w Lublinie, a następnie w Państwowym Liceum i Gimnazjum w Krasnymstawie, gdzie zastała go wojna. W okresie okupacji był członkiem Ruchu Oporu, jako nauczyciel organizował tajne nauczanie w Krasnymstawie (1939-42), w Przeworsku i Leżajsku (do 1944r). Od września 44 r pracuje w Państwowym Gimnazjum i Liceum, pełniąc od 1956 r z małymi przerwami do 1982 r funkcję dyrektora szkoły.

Po wyzwoleniu brał udział w organizowaniu Liceum Ogólnokształcącego w Leżajsku.

Pełnił szereg funkcji społecznych. Z jego inicjatywy powstał Komitet Elektryfikacyjny miasta Leżajska (w 1954 r Leżajsk miał światło elektryczne). Był przewodniczącym Komisji Mandatowej, Komisji Zdrowia Opieki Społecznej i Zatrudnienia. Wieloletni Dyrektor Liceum Ogólnokształcącego w Leżajsku, członek Stronnictwa Demokratycznego, radny MRN przez 2 kadencje, hobbista wędkowania i miłośnik przyrody. Był członkiem ZBoWiD i członkiem Komitetu Wychowania Fizycznego.

Przez całe pracowite życie swoją postawą wykazał, że nie musi się wstydzić swojego postępowania, co udowodnił na wszystkich zakrętach historii w czasach przedwojennych, okresie okupacji, zniewolenia politycznego.

Odznaczony w 1956 roku Srebrną Odznaką, 15 grudnia 1957 roku Odznaką Grunwaldzką, w 1964 r Odznaką XV-lecia Polskiego Związku Wędkarskiego, Odznaką Tysiąclecia, 11 lutego 1967 r Medalem Zwycięstwa i Wolności za pracę w Ruchu Oporu. 11 listopada 1969 r odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi za pracę nauczycielską, Zasłużony dla Województwa Rzeszowskiego.

Kotula Franciszek (1900-1983)

Franciszek Kotula [*1900- †26.04.1983]

Franciszek Kotula nie pochodził z Leżajska. Urodził się w Głogowie. Ale jako etnograf, historyk, folklorysta i muzealnik zasłużył sobie na otrzymanie tytułu "Honorowego Obywatela Miasta Leżajska". Tytuł taki po raz pierwszy od zakończenia II Wojny Światowej na wniosek Towarzystwa Miłośników Ziemi Leżajskiej otrzymali w 1979 roku również prof. Józef Burszta i prof. Józef Półćwiartek.

Franciszek Kotula wybitny znawca naszego regionu ofiarował Muzeum Regionalnemu w Leżajsku oryginalny tłok pieczętny miasta Leżajska z roku 1773.

Franciszek Kotula z zawodu był nauczycielem, z zamiłowania zbieraczem i kolekcjonerem. Zafascynowany urodą i wartością przemijających tradycji, krajobrazów, przedmiotów, obyczajów, stał się ich dokumentalistą. Wkrótce po zakończeniu I wojny światowej zaczął zbierać wychodzące z użycia przedmioty gospodarskie, zniszczone dokumenty, stare obrazki, spisywać lokalne opowieści i podania. Był przy tym bardzo wnikliwym i dociekliwym obserwatorem. Lata okupacji niemieckiej spędził w Rzeszowie. Po zakończeniu drugiej wojny stał się organizatorem Muzeum Ziemi Rzeszowskiej. Praca w tej placówce stworzyła mu możliwość wyjazdów w teren, do najbardziej nawet odległych miejscowości, do których cywilizacja dochodziła z dużym opóźnieniem. Plonem wędrówek było kilkanaście książek i setki artykułów stanowiących cenną dokumentację wiedzy o dawnej kulturze Lasowiaków, Rzeszowiaków, Pogórzan z regionów Polski południowo wschodniej. Swoje obserwacje i przemyślenia zaczął przenosić na papier.

Był autorem kilkunastu książek oraz artykułów i rozpraw, które zyskały mu uznanie środowisk naukowych i przysporzyły wielu czytelników.

Wydał m. in.

"Z Sandomierskiej Puszczy" [1962], "Folklor słowny osobliwy" [1969], "Rozmowa ze skorupami [1969], "Hej leluja" [1970], "Po rzeszowskim Pogórzu błądząc" [1974], "Opowieści ziemi" [1975], "Znaki przeszłości" [1976], "Muzykanty" [1979], "Miasteczko" [1982], "Mimo wszystko", "Chłopi bronili się sami" [1982- KAW], "Przeciw urokom : wierzenia i obrzędy u Pogórzan, Rzeszowiaków i Lasowiaków" [Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1989], "Losy rzeszowskich zabytków", "Tamten Rzeszów, czyli wędrówki po zakątkach i historii miasta" [KAW 1985], "Diariusz Muzealny 1942-1948" [Wyd. Muzeum Okręgowe w Rzeszowie 1999, str. 168].

Franciszek Kotula w swojej książce „Tamten Rzeszów, czyli wędrówki po zakątkach i historii miasta” opisując Stary Cmentarz w Rzeszowie napisał:

„Człowiek po swej śmierci żyje dopóty, dopóki żyją ludzie, którzy jego znali. Kiedy i tych zabraknie, życie się kończy – chyba, że zmarły pozostawi po sobie dzieła trwalsze od ludzkiej pamięci. Nietrwałą ludzką pamięć mają zastąpić grobowce i nagrobki.”

W rok po śmierci Franciszka Kotuli, która nastąpiła 26 kwietnia 1983 roku, z inicjatywy red. Zygmunta Klatki z rzeszowskiego Oddziału Krajowej Agencji Wydawniczej, zostały wręczone po raz pierwszy nagrody im. Franciszka Kotuli. W gronie laureatów są twórcy ludowi, animatorzy kultury, placówki popularyzujące folklor, działacze społeczni a także dziennikarze. Przyznawane są również medale imienia Franciszka Kotuli. Od 1995 roku organizatorem tego przedsięwzięcia jest Muzeum Etnograficzne im. F. Kotuli w Rzeszowie. Kieruje nim dr Krzysztof Ruszel.

Gröger Józef (1889-1946)

prof. Józef Gröger [*28 I. 1889- †21 VIII. 1946]

Urodził się 28 stycznia 1889 roku w Śniatynie, woj. stanisławowskie.

W Śniatynie ukończył Szkołę Podstawową, a w Kołomyi Gimnazjum. Egzamin dojrzałości złożył w 1909 roku. Absolwent Uniwersytetu Jagiellońskiego. Od 1 X. 1915 r. pracował jako nauczyciel historii i geografii Miejskiego Gimnazjum Realnego w Leżajsku. Dodatkowo uczył robót ręcznych, rysunku i gimnastyki.

Jako członek Komisji Egzaminacyjnej Tajnego Nauczania przez cały czas okupacji niemieckiej działał pod pseudonimem "Tadeusz". Z chwilą wkroczenia do Leżajska wojsk hitlerowskich Rodziny: Grögerów, Gdulów, Dańczków i Romańskich , narażając się na represje ze strony Niemców - zdołały uratować znaczną część zasobów gimnazjalnych (księgozbiór biblioteczny, mapy szkolne, chemikalia).

W 1945 r. został przewodniczącym Wydziału Towarzystwa Bursy Gimnazjalnej pod wezwaniem św. Stanisława Kostki. Bursa była placówką, w której mieszkali uczniowie leżajskiego gimnazjum. Zmarł w Szczecinie 21 sierpnia 1946 roku.

Gromaczkiewicz Józef Zygmunt (1910-1995)

Gromaczkiewicz Józef Zygmunt [ur 26 III 1910-zm 26 X 1995 Leżajsk].

Syn Antoniego i Heleny z Deców.
30 sierpnia 1939 roku został zmobilizowany do WP i wcielony do 26 Pułku Piechoty w Gródku Jagiellońskim na stanowisko karabinowego Kompanii Ciężkich Karabinów Maszynowych i Działek Przeciwlotniczych. W dniu 2 września wyrusza wraz z tą jednostką pociągiem przez Lwów – Brześć nad Bugiem- Siedlce do Warszawy, a następnie do Legionowa. Po wyładunku z pociągu nastąpił wymarsz Kompanii w kierunku Modlina skąd w odwrocie po dojściu do Warszawy wraz ze swoją Kompanią brał udział w walkach obronnych, tocząc bój na Saskiej Kępie jako karabinowy ciężkiego karabinu maszynowego. Walki o Warszawę trwały do 27 września 1939 roku, po kapitulacji dostał się do niewoli niemieckiej, po złożeniu broni i amunicji nastąpił wymarsz pod eskortą do Żyrardowa, po czym został pociągiem przetransportowany do Obozu Jenieckiego w Częstochowie. Po 6 tygodniach wywieziony został do Obozu Jenieckiego na terenie Niemiec- Stalag 9A, gdzie przebywał do końca lipca 1940 roku, po czym jako niezdolny do pracy na podstawie orzeczenia lekarskiego został zwolniony do domu.

Aresztowany podczas pacyfikacji Leżajska w dniu 28 maja 1943 roku, wywieziony do obozu w Pustkowie, Przewieziony do Oświęcimia, a następnie do Oranienburga-Sachsenhausen.

Od VIII 1944-do IV 1945 Oranienburg-Sachsenhausen. W czasie ewakuacji obozu uciekł z Janem Zawadowiczem i powrócił do Leżajska.

Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (13 IX 1978)
Medalem 40-lecia PRL (1985), Medalem Zw. i Wol. (15 XI 1957)

***

1.
Los/Represja Ofiary cywilne \ Robotnicy przymusowi \ ? inne FPNP 
Data represji - od 1939-10-00 FPNP 
Data represji - do 1940-07-00 FPNP 
Miejsce represji STALAG IXA FPNP 
2. 
Los/Represja Ofiary cywilne \ Wię?niowie obozów niemieckich \ ? obozy koncentracyjne FPNP 
Data represji - od 1943-05-00 FPNP 
Data represji - do 1944-07-00 FPNP 
Miejsce represji Pustków FPNP 
3. 
Los/Represja Ofiary cywilne \ Wię?niowie obozów niemieckich \ ? obozy koncentracyjne FPNP 
Data represji - od 1944-08-00 FPNP 
Data represji - do 1945-04-00 FPNP 
Miejsce represji Sachsenhausen FPNP 
Zródło: http://straty.pl

Gorczyca Józef (1906-1992)

Ks. Józef Gorczyca urodził się 19.11.1906 roku w Godowej pow. Rzeszów. Absolwent Gimnazjum w Strzyżowie. W 1925 r. rozpoczął studia na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Po roku wstąpił do Seminarium Duchownego w Przemyślu, gdzie 22 czerwca 1930 roku otrzymał święcenia kapłańskie. Jako neoprezbiter pracował w Przeworsku (1.08.1930-31.08.1934), a do 16 sierpnia 1940 roku był katechetą w Przemyślu. Na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie, 8.04.1938 r. zdobył stopień magistra teologii. Przez 32 lata, tj. od 16 sierpnia 1940 roku do października 1972 roku był proboszczem w leżajskiej Farze.

W czasie wojny pomagał ludności żydowskiej, współpracował z organizacją podziemną. Członek Rady Miasta w Leżajsku.

Przez wiele lat starał się bezskutecznie o odzyskanie zabytkowej leżajskiej cerkwi, która od 1955 r. pełniła funkcję magazynu mąki i produktów spożywczych.

Po rezygnacji z funkcji proboszcza, zamieszkał jako rezydent w Leżajsku i tutaj zmarł 6 lipca 1992 r. Władza duchowna odznaczyła go najpierw godnością Expositorum Canonicali, a następnie w 1969 roku, przywilejem Rokiety i Mantoletu. Pochowany na Cmentarzu Komunalnym w Leżajsku.