Półćwiartek Józef (1935-2024)

Z głębokim żalem zawiadamiamy, że 6 października 2024, w wieku 89 lat zmarł prof. Józef Półćwiartek 

historyk, regionalista, pedagog, pracownik Uniwersytetu Rzeszowskiego.

Pogrzeb odbędzie się 11 października. Msza św o godz 13:30, Rzeszów, Cmentarz Wilkowyja.

***

Prof. dr hab. Józef Półćwiartek, pracownik naukowy, autor ponad 250 prac historycznych, książek oraz innych publikacji naukowych, popularnonaukowych i regionalnych.  Jest autorem monografii o Leżajsku – „Dzieje Leżajska" (Praca zbiorowa pod redakcją Krzysztofa Baczkowskiego i Józefa Półćwiartka).

Urodził się 25 marca 1935 r. w Sarzynie w wielodzietnej rodzinie chłopskiej. 

Ojciec Marek Półćwiartek w okresie międzywojennym był działaczem PSL 'Wyzwolenie', a w czasie II wojny światowej działał w BCh i AK.

Po ukończeniu szkoły podstawowej w Sarzynie, uczęszczał do Państwowego Liceum Pedagogicznego w Rzeszowie. Studiował historię w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Krakowie (1957-61). 

W latach 1961-63 pracował w Szkole Podstawowej nr 1 w Leżajsku, potem krótko w Liceum Ogólnokształcącym im. B. Chrobrego w Leżajsku.

Profesor Półćwiartek wykładał w WSP w Rzeszowie, przekształconej w 2001 r. w Uniwersytet Rzeszowski. Tam w 1973 r. uzyskał habilitację, a w 1975 r. został powołany na stanowisko docenta. 

W czasie pracy akademickiej w Rzeszowie był organizatorem magisterskich studiów historycznych. Pełnił funkcję prorektora ds nauki i współpracy z zagranicą Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Rzeszowie, prodziekana Wydziału Socjologiczno-Historycznego WSP w Rzeszowie i Uniwersytetu Rzeszowskiego w Rzeszowie. Był członkiem dwóch komisji naukowych Polskiej Akademii Nauk w Krakowie, członkiem Międzynarodowej Komisji Historycznej Polsko-Ukraińskiej przy Komitecie Nauk Historycznych PAN. 

W końcu lat 40-tych działacz opozycyjny. Więzień polityczny w latach 1953-54. Zdobył kolejne stopnie naukowe: magistra -1961 r., doktora -1966, doktora habilitowanego -1973, a w 1990 r. został powołany na stanowisko profesora nadzwyczajnego.

W latach 1951 — 1953, kiedy uczęszczał do Państwowego Liceum Pedagogicznego w Rzeszowie, założył Zespół Samokształceniowy „Filomaci” , za działalność w Filomatach został aresztowany wraz z kolegami przez Urząd Bezpieczeństwa Publicznego dwa miesiące przed maturą, skazany potem na dwa lata i trzy miesiące pozbawienia wolności.

Prof. dr hab. Józef Półćwiartek pełni funkcję Wiceprzewodniczącego Prezydium Rady - członek Związku Więźniów Politycznych Okresu Stalinowskiego do spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych przy Urzędzie Marszałkowskim Województwa Podkarpackiego. Rada została powołana do współpracy z Zarządem Województwa w realizacji zadań wynikających z ustawy o kombatantach oraz osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego.

Obecnie jest już na emeryturze (od 2010 roku), ale mimo to nadal aktywnie pracuje, wydaje książki, udziela się społecznie oraz współprace z różnymi instytucjami kulturalnymi w naszymi regionie.

Otrzymał wiele odznaczeń państwowych i wyróżnień honorowych: Krzyż Kawalerski Odrodzenia Polski Polonia Restituta (2002), Złoty Krzyż Zasługi (1984), Medal 40-lecia Polski Ludowej (1984), Medal Komisji Edukacji Narodowej (1978), Krzyż Więźnia Politycznego 1939-1956 (2000), Złota Odznaka ZNP (1977), Odznaka „Zasłużonym Działacz Kultury” (1982).

Wyrazem uznania za znaczący wkład pracy w organizacjach i towarzystwach regionalnych na obszarze Polski południowo - wschodniej wiele miast i regionów przyznało mu szereg honorowych wyróżnień, nagród i lokalnych odznaczeń.

Honorowy Obywatel Miasta Leżajska (od 1979).

Honorowy Obywatel Miasta i Gminy Nowa Sarzyna (2005).

Zasłużony dla Miasta i Gminy Kolbuszowa.

Honorowy Członek Towarzystwa Miłośników Ziemi Leżajskiej (2009).

Pan prof. Józef Półćwiartek w 2010 roku przekazał do Muzeum Ziemi Leżajskiej swój cenny, gromadzony przez lata zbiór biblioteczny z zakresu historii. Zbiór obejmuje ok. 3000 jednostek inwentarzowych - rękopisy sięgające początków XVII wieku, starodruki, publikacje książkowe, mapy, źródła ikonograficzne (fotografie, ilustracje, szkice). Chronologicznie związany jest z historia obszaru Polski południowo – wschodniej od czasu średniowiecza po współczesność. Szczególne miejsce w tym zbiorze stanowi miasto Leżajsk i wsie okoliczne przez wieki z nim związane (królewszczyzna leżajska jako starostwo niegrodowe leżajskie do 1772 roku. potem dobra kameralne leżajskie 1773 – 1819, następnie w składzie Ordynacji Łańcuckiej Potockich od 1830 roku, w czasach natomiast współczesnych w powiecie leżajskim województwa podkarpackiego). W szerszym zakresie zbiór biblioteczny związany jest tematycznie z obszarem Puszczy Sandomierskiej i szerokiego pogranicza etnicznego polsko–ukraińskiego sięgającego na południowy wschód na Wołyń i na Podole.