wtorek, 25 lutego 2020

Sikorski Władysław (1881-1943)

Władysław Eugeniusz Sikorski (ur. 20 maja 1881 w Tuszowie Narodowym koło Mielca, na ziemiach zaboru austriackiego w ówczesnych Austro-Węgrzech, zm. 4 lipca 1943 na Gibraltarze) – polski wojskowy i polityk, generał broni Wojska Polskiego, premier i minister spraw wojskowych II Rzeczypospolitej, Naczelny Wódz Polskich Sił Zbrojnych i premier Rządu RP na Uchodźstwie podczas II wojny światowej.

Ojciec Władysława, Tomasz Sikorski (ur. 20 maja 1852), pochodził z rodziny tkaczy z Przeworska, co potwierdza metryka siostry generała – Heleny. W 1872 opuścił rodzinny Przeworsk i przybył do wsi Hyżne koło Rzeszowa. Tam przyjął posadę organisty, a wkrótce po tym podjął się także pracy w pobliskiej szkole jako niewykwalifikowany nauczyciel.
Matka Władysława Sikorskiego - Emilia Hawrowska (ur. 2 luty 1852), później Sikorska, w akcie ślubu wpisana po ojczymie, zarządcy dworu w Hyżnem, jako Albertowicz. Zmarła 9 luty 1830.
Tomasz Sikorski s. Jakuba i Emilia Hawrowska c. Weroniki wzięli ślub 19.05.1874 roku.
Władysław Sikorski miał starszego brata Stanisława i dwie siostry: Eugenię i Helenę. Ojciec zmarł 10 grudnia 1885 we Lwowie i od tego czasu rodzinę utrzymywała matka, zajmująca się szyciem i roznoszeniem przesyłek pocztowych.
Uczęszczał do seminarium nauczycielskiego w Rzeszowie. Zamieszkał w domu dyrektora tejże szkoły, Juliana Zubczewskiego, a po jego przeniesieniu do Lwowa wraz z rodziną profesora przeprowadził się też do Lwowa i kontynuował naukę w C. K. Gimnazjum im. Franciszka Józefa od 1899. Tam zdał egzamin dojrzałości. W 1902 rozpoczął studia na Wydziale Inżynierii Dróg i Mostów Politechniki Lwowskiej. Po ukończeniu studiów zatrudnił się w administracji galicyjskiej (Namiestnictwo Galicji), zajmując się sprawami związanymi z przemysłem naftowym.
W 1909 ożenił się z Heleną Zubczewską, przybraną córką Juliana Zubczewskiego i mieszkał kolejno w Leżajsku, Nisku i Radomyślu, gdzie jako inżynier prowadził prace pomiarowe przy regulacji rzeki San.
O związkach Sikorskiego z Leżajskiem napisał Juliusz Ulas Urbański w książce "Też historia - Sikorski", publikacja dostępna w Almanachu Leżajskim nr 4 z 1984 roku.
"Uroczystości upamiętniające pobyt gen. Władysława Sikorskiego w Leżajsku, były przyczyną i początkiem sporów o wybór miejsca na okolicznościową tablicę i domów w których ostatecznie zamieszkiwał. Najpewniejsi byli ci, którzy w uzasadnieniu przytaczali dane z informatora turystycznego J. Depowskiego - "Leżajsk i okolice". Przy alei klasztornej w domu nr 12 mieszkał przed I wojną światową Władysław Sikorski. Pozostali powoływali się na mało znane i niesprawdzone relacje świadków, które praktycznie pokrywały się w treści. W przypadkowych dyskusjach wszyscy chcieli mieć rację. Ciekawostki z życia znanych, wielkich ludzi zawsze chętnie wspominano, szczególnie kiedy osobę uważano za swoją lub bliską. Fragment listu Pana Stanisława Szczęka, wnuka Magdaleny Szczęk nie wymaga komentarza: "Władysław Sikorski był starszym kolegą mojego ojca Władysława Szczęka ze studiów na Politechnice Lwowskiej. Spotkawszy się we Lwowie, gdzieś w kawiarni, Sikorski zwrócił się do mego ojca: wy panie kolego jesteście z Leżajska. Czy moglibyście mnie zorientować gdzieby tak w Leżajsku usytuować się na dłuższy okres czasu. Wtedy mój ojciec powiada: zapraszam pana do nas. Mamy obszerny dom w wygodnym punkcie koło stacji i spokojny pokój do pracy. Moja mama stworzy panu doskonałe warunki. I tak Sikorski zamieszkał w hotelu Magdaleny Szczęk - matki Władysława. Dzień jego wypełniony był skupioną pracą. Po powrocie z terenu do nocy uczył się forsownie języków. Spacerował po pokoju i głośno recytował teksty. Potem podpatrzono go, że przygotowywał sobie mowy. Do kogo i w jakiej sprawie i treści nie ustalono. Wygłaszał je stojąc przed lustrem, wielokrotnie powtarzając i korygując mimikę i gestykulację. Jednym słowem przygotowywał się do roli działacza politycznego w wielkim stylu. Do konfliktu z babką doszło jak spostrzegła, że listy które pisał atramentem zamiast suszyć bibułą odbijał na obrusie. Poplamił w ten sposób obrus niewiarygodnie. Babka - kobieta krewka, wpadła w szewską pasję i wypowiedziała mu mieszkanie. Od tego czasu rozpłynęły się jego stosunki z moim ojcem, prawdopodobnie unikali się wzajemnie bo obu było jakoś niezręcznie".
Późniejszy generał Władysław Sikorski przebywał w Leżajsku od kwietnia do listopada 1909 roku. Mieszkał około miesiąca u Szczęków, później u Eustachiewiczów korzystając z kuchni u Niezgodów z rodzinami Hollendrów i Dobruckich. Po wyjeździe odwiedzał swoich przyjaciół. W czasie takiego pobytu w dniu 15 listopada 1910 roku na obywatelskim wiecu przed kasynem (nie istniejący budynek na placu Jaszowskiego), z okazji bitwy pod Grunwaldem wygłosił przemówienie, które część społeczeństwa przyjęła z mieszanymi uczuciami z racji dopatrywania się w nim haseł i treści w tym czasie niepopularnych".
                                                      "Almanach Leżajski" nr 4 z 1984 r

Miałam przyjemność porozmawiać z Panią Zofią Machową z Eustachiewiczów, która potwierdziła, że Władysław Sikorski mieszkał w jej rodzinnym domu przy ul. Słowackiego. Pani Zofia Machowa jest córką Stanisława Eustachiewicza. Płk Stanisław Eustachiewicz (*1.11.1883 – zm. 5.01.1948 – Pułk. Korp. Sąd. W.P., b. więzień polityczny Oranienburga). W VIII 1940r został aresztowany razem z ks. Czesławem Brodą, ks. Tomaszem Pacułą, Andrzejem Reichardtem.

Władysław Sikorski wynajmował przez pewien okres pokoje gościnne u inż. Szczęka. Tzw. szczękówka stała w miejscu, gdzie obecnie znajduje się sklep spożywczy "Pod Kasztanami". Mieszkał około miesiąca u Szczęków, później u Eustachiewiczów korzystając z kuchni u Niezgodów z rodzinami Hollendrów i Dobruckich.
Władysław Sikorski i Antoni Hollender razem prowadzili prace pomiarowe przy regulacji Sanu.

Antoni Hollender ps. Żubr - geodeta, był Prezesem Centralnego Stowarzyszenia Państwowych Inżynierów Mierniczych we Lwowie. Obaj wówczas jeszcze kawalerowie, postanowili wziąć ślub w jednym miesiącu i znowu spotkać się w Leżajsku. Przyrzeczenia dopełnili i gdy ponownie spotkali się w Leżajsku, Sikorski z żoną Heleną (z d. Zubczewska), która była w ciąży zamieszkał u państwa Eustachiewiczów. Pani Zofia Mach dodała, że córka Sikorskich nie urodziła się w Leżajsku. Wiemy, że córka Zofia Wanda Sikorska ur. się 2 marca 1912 roku we Lwowie lub 24 marca 1913 we Lwowie. Wyszła za mąż za porucznika Stanisława Leśniowskiego.
Dom Eustachiewicza

Dom Niezgodów
  
Antoni Hollender z żoną Idą (z d. Pisarska) pozostał u państwa Niezgodów. 30 V 1910 ur. się syn Tadeusz Hollender - poeta, satyryk, współzałożyciel "Sygnałów", autor utworów dla dzieci.

Władysław Sikorski zginął 4 lipca 1943 w katastrofie samolotu, który rozbił się zaraz po starcie z lotniska na Gibraltarze. Po tragicznej śmierci generała Sikorskiego zwłoki zostały przetransportowane 10 lipca 1943 do Plymouth w Anglii na pokładzie niszczyciela ORP „Orkan”, a po uroczystościach pogrzebowych w Londynie Sikorski został pochowany na cmentarzu lotników polskich w Newark koło Nottingham. Po ekshumacji w 1993 jego szczątki przewieziono do Warszawy, a następnie 17 września 1993 złożono je w Krypcie Św. Leonarda na Wawelu.
***
Akt ślubu rodziców Władysława Sikorskiego (19.05.1874)
***
Polskie Towarzystwo Politechniczne we Lwowie 1877-1927 wydało Księgę Pamiątkową z okazji 50-lecia działalności Towarzystwa. W spisie członków figuruje tam Antoni Hollender - 1924, Władysław Sikorski - 1910, Mieczysław Dobrucki - 1907.
Są tam informacje o artykułach umieszczonych w Czasopiśmie Technicznym:

REGULACJA RZEK. Ingarden R. Regulacja i kanalizacja Wisły i Sanu a kanał „Wisla-Dniestr“ XXXV. (Dr. h. c. Roman Ingarden 1913—1926, prezes Generalnej Dyrekcji regulacji Wisły).

Odpowiedź na artykuł inż. Władysława Sikorskiego, umieszczony w Czasopiśmie Technicznem z 5 grudnia 1912 r. pod tytułem: „Czy jest dopuszczalne zmniejszenie profilu poprzecznego kanałów galicyjskich“ XXXI.

W 1912 członkowie Towarzystwa /oddział lwowski zorganizowali dwudniową wycieczkę celem zwiedzenia robót regulacyjnych na Sanie, Tanwi pod Ulanowem i na Wiiśle między ujściem Sanu a Nadbrzeziem.

Źródło i linki:
Hollender Tadeusz (1910-1943)
.

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...